سواد رسانه ای در عصر نوین ارتباطات

پویش خبر، صادق دوپیکر:

بی شک تغییر پارامترهای رسانه‌ای نشانگر سمت و سوی بروز شدن و نفوذ فناوری‌های نوین در عرصه ارتباطات است.

همچنان که سیر صعودی تکامل تکنولوژی و تاثیر آن بر نهاد رسانه هر روز بیشتر می شود؛ ذائقه مخاطب رسانه نیز رنگ و بوی تازه ای به خود می گیرد. مخاطب این دهکده نوین جهانی دیگر فرصتی برای پرداختن به رسانه‌ها به شکل سنتی آن(مطبوعات کاغذی) ندارد. شاخص های رشد و توسعه در عصر نوین ارتباطات مستلزم کسب اخبار با استفاده از پلتفرم‌ها و فناوری‌های نوین و به اصطلاح رسانه‌های برخط، هم‌راستا با این فضای تکاملی جدید می‌باشد.

در چنین شرایطی است که رسانه‌های برخط مدرن ظهور می‌کنند ، رسانه‌هایی که با تکیه بر کوتاه‌نویسی و اختصار و با استفاده از تکنیک‌های چندرسانه‌ای(فیلم، صوت و تصویر) سعی بر انتقال پیام خود در کوتاه‌ترین و جذاب‌ترین شکل ممکن دارند تا بتوانند مخاطب کم حوصله خود را در فضای به سرعت متغیر جدید همچنان پابرجا نگه دارند. روزنامه‌نگاری در فضای مدرن دهکده جهانی و مفهوم روزنامه‌نگاری آنلاین نیز برخواسته از همین سلیقه خاص مخاطب در این فضای مدرن است.

تعاملی شدن فضای رسانه و ارتباط دو سویه مخاطب با گردانندگان رسانه و روزنامه نگاران آنلاین، شاید مهمترین تاثیر مثبت برجای مانده از تبدیل رسانه‌ها به نوع مدرن تر آن می‌تواند باشد. روزنامه‌نگار عصر مدرن بیشترین ارتباط را با مخاطب خود دارد، تا جایی که گاهی مخاطب در نقش روزنامه‌نگار ظاهر می‌شود و به عنوان شهروند-خبرنگار برای رسانه، خوراک خبری فراهم می‌آورد.

نقش مثبت شهروند خبرنگاران در روزنامه‌نگاری آنلاین و عصر جدید رسانه به گونه‌ای است که در بسیاری وقایع، همین شهروند‌-خبرنگاران زمینه ساز تحولات اجتماعی بزرگ شده‌اند.  در واقع رسوخ فناوری عرصه رسانه را برای کار کردن عموم شهروندان و علاقمندان به حوزه خبر ساده و آسان کرده‌ است.

اما بی‌شک رسوخ فناوری‌های نوین و رونمایی از پلتفرم‌های فناورانه تازه‌تر، عرصه رسانه را نیز مستلزم تغییرات هر روزه مطابق با تحولات جدید می‌نماید و روزنامه‌نگاری آنلاین در این فضای مدرن برای حفظ و ارتقای کیفی کار خود مجبور است با این تغییرات متنوع و مداوم، منطبق و سازگار گردد. بروز رسانی سایت‌های اینترنتی، راه اندازی صفحات اختصاصی در شبکه‌های اجتماعی، استفاده از پیام‌رسان‌ها، به کارگیری تکنیک‌های چند رسانه‌ای، پادکست سازی، اینفوگرافی، موشن گرافی، رادیوهای اینترنتی و پلتفرم‌های نوین همگی راهکارهای رسانه‌ها و مطبوعات برای هماهنگی خود با فضای جدید بوده است که با ظهور هر پیام رسان یا شبکه اجتماعی جدید شکل تازه تری به خود می گیرد.

کسی نمی‌داند که قطار تکنولوژی، عرصه رسانه و فضای به وجود آمده تحت عنوان روزنامه‌نگاری آنلاین را به سمت کدام پلتفرم جدید می‌برد، اما قدر مسلم این است که رسانه‌ها با بروزآوری مدوام خود از قطار تکنولوژی عقب نمانند و مخاطب نیز با تکیه بر سواد رسانه‌ای در میان هزاران لینک و اخبار منتشر شده معتبرترین منابع خبری را پیدا کند. بدیهی است که سواد رسانه ای، هنر مخاطب در شرایط پمپاژ حداکثری اخبار برای خواندن معتبرترین رویدادهای عصر حاضر است.

در کنار توجه به سواد رسانه‌ای، فرهنگ استفاده از شبکه‌های اجتماعی و رسانه های برخط نیز باید توسعه یابد، در دوران کنونی اغراق نکرده‌ایم اگر بگوییم رسانه تمام زندگی است. ما همه در کنار هم در دنیای دومی به نام فضای مجازی زندگی می‌کنیم. فضایی که شاید با پارامترهای فضای واقعی فاصله دارد اما اگر خالی از اخلاقیات و شاخص‌های اخلاقی باشد شرایط سختی را برای زندگی انسانها رقم خواهد زد.

از سوی دیگر رسانه‌های برخط و روزنامه‌نگاری آنلاین در دنیای مدرن باید بکوشد که نقش خود را در مسئولیت‌های اجتماعی به خوبی ایفا کند. وقتی رسانه نقش مهمی در تحولات اجتماعی ایفا می‌کند در هم افزایی جامعه نیز می تواند موثر و تاثیرگذار باشد. رسانه و روزنامه‌نگاری آنلاین می‌تواند با فرهنگ سازی، ارتقای سواد رسانه‌ای مردم و تعامل دوسویه با مخاطب در بسط و توسعه همبستگی اجتماعی  و ایجاد جامعه‌ای شاد، سرزنده و آگاه نقش تاثیرگذار و حائز اهمیتی داشته باشد. با توجه به مجازی شدن بیشتر امورات زندگی و نقش پررنگ رسانه های برخط در زندگی، پرداختن به این امور و اطلاع‌رسانی در این زمینه از ضروریات علمی است که این اثر بدان می‌پردازد.