نهی از منکر یعنی نهی از نفرتپراکنی
قناعت همیشه نیکوست. حتی در فقهی کردن جامعه. برای اسلامی شدن جامعه، آن هم از منظر سختگیرانهی خودمان، حرص نزنیم. حرص قطعا از رذائل اخلاقی است.
پویش خبر، در نقد سخنان احمد علمالهدی دربارهی زنان به اصطلاح “بدحجاب”، نکتههای گوناگونی مطرح شده که اکثر آنها نیز درست و روا بوده است.
یکی از این نکات “احتمال تاثیر نهی از منکر” است. حتی اگر انچه را که در ایران “بدحجابی” قلمداد میشود، مصداق “منکر” بدانیم، طبق قواعد فقهی، وقتی احتمال تاثیر نهی از منکر را نمیدهیم، بهتر است آب در هاون نکوبیم و مزاحم زن و دختر مردم نشویم!
مزاحمت، مزاحمت است؛ چه برآمده از انگیزههای اروتیک باشد، چه برآمده از شخصیتی فناتیک.
اما از این نکته که بگذریم، باید از آقای علمالهدی پرسید شما مگر فردی در ساختار قدرت نیستید؟ کسی که در حکومت است، قاعدتا باید موقع حرف زدن اهل مصلحتسنجی هم باشد. به قول حافظ: رند عالمسوز را با مصلحتسنجی چه کار/ کار مُلک است آن که تدبیر و تامل بایدش.
نفرتپراکنی جناب علمالهدی علیه زنان به اصطلاح بدحجاب، به کلی فارغ از مصلحتسنجی بود و انگار نه انگار که گویندهی این سخن، فردی در ساختار قدرت است.
یک دستفروش خودش را در تونس آتش زد، بهار عربی برپا شد. احمد رشیدی مطلق در روزنامهی اطلاعات مقالهای نوشت و رژیم شاه در سراشیبی سرنگونی افتاد.
گاهی فعلی یا قولی، جامعهای را ملتهب میکند و مردم را میشوراند. و اگر چنین شود، اول از همه افراد صاحب قدرت باید نگران موقعیت خودشان باشند. یعنی که ضرورت ندارد در پوستین خلق بیفتیم و کاری کنیم که خلق خشمگین ناگهان پوست و پوستین ما را بدرند! عاقل چرا باید چوب به لانهی زنبور کند؟
حجاب زنان ایرانی، حداقل توصیههای فقهی را شامل میشود. قناعت همیشه نیکوست. حتی در فقهی کردن جامعه. برای اسلامی شدن جامعه، آن هم از منظر سختگیرانهی خودمان، حرص نزنیم. حرص قطعا از رذائل اخلاقی است.
وانگهی، اگر پسفردا کسی در مشهد یا هر جای ایران به زنی “بدحجاب” حمله کرد و در حین اظهار نفرت به چنین زنی، او را به قتل رساند یا مجروح کرد و یا بر صورتش اسید پاشید، آیا جناب علمالهدی قبول میکند که در این واقعه سهمی داشته و باید بابت سهمش، در دادگاه پاسخگو باشد.
گفتار غیرمسئولانه که شاخ و دم ندارد. وقتی دیگران را به ارتکاب فعلی سوق دهیم ولی حاضر نشویم سهم خودمان را در وقوع آن فعل بپذیریم، یعنی نمیخواهیم مسئولیت سخنمان را بپذیریم.
در فرهنگ اسلامی، نهی از منکر ابزار سرکوب مردم نیست. اتفاقا سلاح مردم در برابر مقامات سیاسی است. از آنجایی که منکر غالبا از سوی صاحبان قدرت سر میزند، نهی از منکر امکان بازخواست آنان را به مردم عطا میکند.
الان بخش زیادی از جامعه معتقدند سخنان آقای علمالهدی مصداق “منکر” بوده و مشغول نهی وی از منکر مذکور هستند. آیا در اینجا احتمال تاثیر وجود دارد؟ تجربه نشان میدهد که فشار فضای مجازی موجب تعدیل سخنان مقامات و چهرههای سیاسی کشور میشود.
باید دید واکنش جناب علمالهدی به این سیل انتقادها چیست؟ تاثیرگذاری نهی از منکر در این مورد خاص، یعنی میتوان مختصر امیدی به اصلاح افراطگری در ایران امروز داشت. اما اگر آقای علمالهدی ثابت کند که احتمال تاثیرگذاری نهی از منکری که متوجه وی شده، منتفی است، همچنان نفرت بر نفرت تلنبار خواهد شد.
در جامعهای چنین نفرتزده، نه زنان چادری احساس امنیت روانی خواهند داشت، نه زنان “بدحجاب”.