ایران جایگاه دهم  تخریب محیط زیست را در جهان داراست و با روندی که پیش می رود احتمال تغییر این جایگاه و قرار گرفتن در رده بالاتر احتمال دور از ذهنی نیست.

پویش خبر، روشنا جهانگیرفام:

در این میان نهادهای مدنی و غیر مدنی زیادی برای نجات محیط زیست فعال شده اند و مردم را به تلاش و همکاری برای حفظ و حراست از زیست بوم کشور دعوت می کنند.

اما در این میان نقش جوامع محلی و تاثیر آنها بر محیط زیست چیست و آیا آموزش به این جوامع تاثیری بر حفاظت از زیست بوم روبه نابودی کشورمان خواهد داشت؟

جوامع محلی بیش از جوامع شهری و شهرنشین با طبیعت ارتباط دارند و این ارتباط عمدتا بی واسطه و مستقیم است.در واقع می توان جوامع محلی را صاحبان و ذینفعان اصلی محیط زیست نامید، در نتیجه اثرگذاری آنها بر طبیعت، چه مثبت و چه منفی، نیز مستقیم و موثرتر است.و بدون مشارکت این جوامع حفاظت از محیط زیست امری ناممکن است.

سطح آگاهی و دانش زیست محیطی در این جوامع اغلب در حد مطلوب نیست.عدم آگاهی درباره زیست بوم و ناآگاهی از عواقب نابودی آن، سبب افزایش نرخ تخریب در میان این جوامع می شود.

در راستای افزایش سطح عمومی دانش جوامع محلی سازمانهای مربوطه مانند جهاد کشاورزی، سازمان غله، منابع طبیعی، جنگلداری و… اقدام به برگزاری دوره های مختلف برای مردم محلی می کنند.آنچه در این دوره ها مهم است نخست مساله بومی سازی آموزش است۰٫آموزش ها باید با توجه به ویژگی های محیط زیست هر منطقه باشد. تشریح ویژگیهای زیست بوم، نحوه نگه داری و محافظت از طبیعت و جانداران منطقه،معرفی گونه های در خطر انقراض، خطراتی که زیست بوم منطقه را تهدید می کند و از همه مهمتر تشریح عوارض زیست محیطی و اثرات سوءاستفاده از محیط زیست که دامن خود مردم منطقه را خواهد گرفت، باید از محوریت های آموزش باشد.

مهمترین اثر این آموزش ها ایجاد تعامل بین محیط زیست و جوامع محلی ست.مردمی که مرز مشخصی میان حیاطشان و حیات وجود ندارد در صورت آگاهی از محیط زیست و چگونگی حفظ آن ، بی شک در پاسداشت این حیات کوشا تر خواهند بود.

دیگر مساله مهم در ارتباط با جوامع محلی، وابستگی اقتصاد مردم در این جوامع به محیط زیست است.شیوه زندگی سنتی، اقتصاد سنتی را به دنبال دارد.دامداری و کشاورزی ، آن هم به روش های سنتی، اصلی ترین منبع درآمد مردم در جوامع محلی است.اما بهره کشی بیش از حد از طبیعت برای درآمدزایی، سبب تضعیف آن شده و طبیعت به مانند گذشته توان بازسازی خود را ندارد.بنابراین اقتصاد مردم در این جوامع رو به نابودی ست بی آنکه اغلب خودشان متوجه این روند مستمر نابودی باشند با افزایش شدت بهره برداری این روند تضعیف را سرعت می بخشند.کمک به کاهش وابستگی معیشتی این جوامع به محیط زیست یکی  از راهکارهایی ست که پرداختن به آن می تواند به نجات محیط زیست از فشارهای مردم محلی کمک کند.

باید توجه داشت که همین مردم جوامع محلی ، توان و پتانسیل بالقوه ای برای حفظ و حراست از طبیعت دارند که در صورت برنامه ریزی صحیح و راهبردی می توان از این توان بالقوه بهره برداری موثر و کارآمدی در راستای بهبود وضعیت محیط زیست انجام داد.مانند آنچه اکنون برای حفظ گونه لاک پشت سبز و تخم گذاری آن در سواحل لیپار استان سیستان و بلوچستان انجام داده اند.فروش تخم این گونه لاک پشت، از منابع درآمد مردم آن منطقه بوده اما اکنون این خانوارها با دریافت مبلغی از سوی کارشناسان دفتر زیست بوم های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، مسئول حفاظت از این گونه لاک پشت شده اند.

یکی دیگر از راهکارهایی که در سالهای اخیر سازمان حفاظت از محیط زیست با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در تلاش اند برای پیشبرد و اجرای آن، استفاده از ظرفیت های محیط زیستی هر منطقه برای جذب گردشگر و ارتقا صنعت توریسم آن منطقه به کمک مردم بومی است.این طرح تا حدودی فشار بر محیط زیست را کاهش داده و آمار تخریب را پایین می آورد.هرچه افزایش گردشگر و رشد گردشگری میزان درآمد مردم بومی را افزایش دهد، می توان برآورد کرد میزان تخریب کاهش و حفاظت افزایش یابد.

مساله مهم دیگری که باید به آن توجه داشت این است که حفظ محیط زیست از شاخصه های اصلی توسعه پایدار است.بنابراین توجه به محیط زیست روستا و برنامه ریزی در راستای حفظ آن باید از اولویت های برنامه نهادهای روستایی و محلی برای اجرا باشد.

هرچه جوامع محلی در حراست از زیست بوم همت و تلاش بیشتری به خرج دهند، می توان به آینده محیط زیست و نجات آن از وضعیت روبه نابودی کنونی امیدوار بود.